İzmir’in Gaziemir ilçesinde yer alan ve halk arasında “Çernobil” olarak bilinen eski kurşun fabrikasının bulunduğu alan, uzun süredir çevre kirliliği riski taşımaktaydı. Ekovar Şirketi’nin Yönetim Kurulu Başkanı Mesut Özer, yaptığı basın açıklamasında bölgede artık ölçülebilir radyoaktif madde kalmadığını bildirdi. Geçmişte Aslan Avcı Dökümhanesi arazisinde gerçekleştirilen kurşun geri dönüşüm faaliyetleri, bu alanın hem kimyasal hem de radyolojik kirlilik barındırmasına neden olmuştu. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nun (TAEK) önceki yıllarda yaptığı ölçümler sonucunda radyasyon bulaşığı tespit edilen bu alan, halk sağlığı açısından uzun süreli tartışmalara neden olmuştur.
2022 yılında Ekovar Çevre Grup A.Ş. ile fabrika sahibi Aslan Avcı A.Ş. arasında yapılan anlaşma neticesinde, alanın temizleme çalışmalarında önemli bir adım atıldığı belirtildi. Çalışmalar, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK) ve Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) denetiminde ilerlemektedir.
Nükleer Düzenleme Kurulu, 2022 yılında Ekovar Şirketi’ni radyoaktif atıkların temizlenmesi için yetkilendirirken, Temmuz 2024 itibarıyla sahada çalışmalar başlamıştır. Bu kapsamda, 400 dereceye kadar ulaşan sıcaklıklarda duman çıkaran atıkların bulunduğu 20 metrekarelik alan güvenli bir şekilde temizlenmiştir. Radyoaktif atıklar, TENMAK yönetmeliklerine uygun olarak özel ambalajlarla taşınarak İstanbul Küçükçekmece’deki Radyoaktif Atık Yönetimi Koordinatörlüğü’ne (RAYK) gönderilmektedir. Diğer tehlikeli atıklar ise Mobil Tehlikeli Atık Takip Sistemi (MoTAT) ile lisanslı firmalar tarafından bertaraf edilmekte.
Sahadaki radyasyon seviyesi, RADİSA (Radyasyon İzleme ve Uyarı Sistemi Ağı) aracılığıyla 24 saat boyunca izlenmektedir. Ölçüm sonuçları, Avrupa Radyolojik Veri Değişim Platformu (EURDEP) üzerinden kamuoyuyla şeffaf bir şekilde paylaşılmaktadır. Ekovar Çevre Grup’tan yapılan açıklamada, yalnızca eğitimli personelin sahada görev yaptığı, radyasyon dozlarının dozimetrelerle sürekli izlendiği ve henüz hiçbir olumsuzluğun yaşanmadığı ifade edilmiştir.
Ekovar yetkilileri, projeyi tamamen bilimsel temeller ve uluslararası standartlara uygun şekilde yürütme sözü verdiklerini vurgulayarak, “Bu alanda toplumsal sorumlulukla hareket ediyor, geleceğe güvenli bir çevre bırakmayı hedefliyoruz” şeklinde bir açıklama yapmıştır. Ayrıca alandan çıkan dumanlarla alakalı olarak, “Radyasyonun dumanı olmaz. Kanserle ilgili de herhangi bir veri bulunmamaktadır” ifadelerinde bulunulmuştur. Havanın yağışlı olduğu dönemlerde kimyasal bir duman çıkmasının olası olduğu ve bu durumun durumun kimyasal reaksiyonlardan kaynaklandığı ifade edilmiştir.
Ekovar yetkilileri, alanda yapılan çalışmalar sonucunda 70 dönümlük alanda yönetmeliklere uygun olarak radyoaktif atıkların gönderildiğini ve ölçülebilen radyoaktif maddenin artık mevcut olmadığını bildirmiştir. Sahanın doz seviyesinin Gaziemir ve Karabağlar ile aynı noktada olduğu belirtilmiştir. Temizleme işlemi sonrasında beton çalışmaları yapılandırılacak ve mu