29 Nisan 2025 Salı
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2024 yılı Temmuz ayı Kısa Vadeli Dış Borç İstatistikleri Gelişmeleri’ni açıkladı. Buna göre, Temmuz sonu itibarıyla kısa vadeli dış borç stoku, 2023 yıl sonuna kıyasla önemli bir değişiklik göstermeden 176,1 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşti. Bu süreçte, bankaların kısa vadeli dış borç stoku yüzde 12,7 oranında artarak 77,1 milyar ABD doları olurken, diğer sektörlerin kısa vadeli dış borç stoku ise yüzde 1,7 oranında azalarak 60,3 milyar ABD doları düzeyine geriledi.
Bankalar tarafından yurt dışından sağlanan kısa vadeli kredilerin, 2023 yıl sonuna göre yüzde 42,9 oranında artış göstererek 18,0 milyar ABD doları seviyesine çıkması önemli bir gelişme oldu. Buna karşın, banka dışındaki yurt dışı yerleşiklerin döviz tevdiat hesapları yüzde 4,4 oranında azalarak 19,1 milyar ABD doları, yurt dışı yerleşik bankaların mevduatları da yüzde 5,5 oranında azalışla 19,6 milyar ABD doları olarak belirlendi. Ayrıca, yurt dışı yerleşiklerin Türk Lirası (TL) cinsinden mevduatları, geçen yıl sonuna göre yüzde 34,9 oranında bir artışla 20,4 milyar ABD doları seviyesine ulaştı.
Diğer sektörler arasında yer alan ithalat borçlarının, 2023 yılı sonuna göre yüzde 3,6 oranında azalarak 52,3 milyar ABD doları düzeyine gerilemesi, dış borç dinamikleri açısından dikkate değer bir durum. Borçlu bazında yapıldığı incelemede, tamamen kamu bankalarından oluşan kamu sektörünün kısa vadeli borcunun 2023 yıl sonuna kıyasla yüzde 11,6 oranında artarak 38,5 milyar ABD doları olduğu kaydedildi. Özel sektörün kısa vadeli dış borcu ise yüzde 3,8 oranında artışla 99,0 milyar ABD doları seviyesine ulaştı.
Alacaklı bazında değerlendirildiğinde, özel alacaklılar altında yer alan parasal kuruluşlara olan kısa vadeli borçların yıl sonuna göre yüzde 1,4 oranında azalarak 94,7 milyar ABD doları; parasal olmayan kuruluşlara olan borçlar ise yüzde 2,1 azalarak 77,0 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşti. 2023 yıl sonunda 1,2 milyar ABD doları olan kısa vadeli tahvil ihraç miktarının, 2024 Temmuz sonu itibarıyla 4,5 milyar ABD doları seviyesine çıkması dikkat çekici bir artışı ifade ediyor. Aynı dönemde resmi alacaklılara olan kısa vadeli borçlar ise 46 milyon ABD doları olarak belirlendi.
2024 yılı Temmuz sonu itibarıyla kısa vadeli dış borç stokunun döviz kompozisyonu da önemli bir veriyi ortaya koyuyor. Bu kompozisyonda, yüzde 47,3’ü ABD doları, yüzde 21,5’i Euro, yüzde 14,8’i TL ve yüzde 16,4’ü diğer döviz cinslerinden oluştuğu görülüyor. Orijinal vadesine bakılmaksızın vadesi 1 yıl veya daha az olan dış borç verileri kullanılarak hesaplanan kalan vade bilgilerine göre kısa vadeli dış borç stoku 232,8 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşti. Bu stokun 21,4 milyar ABD doları tutarındaki kısmı, Türkiye’de yerleşik bankalar ve özel sektörün yurt dışındaki şubeleri ile iştiraklerine olan borçlardan oluşuyor. Borçlu bazında değerlendirildiğinde, toplam stokin içinde kamu sektörünün payı yüzde 23,7, Merkez Bankası’nın payı yüzde 16,6 ve özel sektörün payı ise yüzde 59,7 olarak gözlemlendi. Bu veriler, Türkiye’nin dış borç yapısının sektörel dağılımı ve döviz cinslerinden oluşan yapısı hakkında önemli bilgiler sunuyor.