Yanık Yurt Sergisi: İzmir’in Acı Hatıraları

0

BEĞENDİM

0

Kurtuluş Savaşı’nın son evrelerinde, Batı Anadolu’da işgale yönelik geri çekilen Yunan ordusu, “yakarak imha etme” stratejisi ile bölgeden geriye korkunç bir enkaz bırakmıştır. Bu acı tarih, İzmir’deki “Yanık Yurt” sergisinde etkileyici bir biçimde ziyaretçilere sunuluyor. Özellikle sergide yer alan, özel olarak hazırlanmış “yanık” kokusu, katılımcıları geçmişin acı dolu hatıralarına götürerek yaşanılanları daha derinden hissetmelerini sağlıyor.

Yunan ordusu, 15 Mayıs 1919’da İzmir’e ayak bastığı günden itibaren işgal ettiği bölgelerde Türk halkına yönelik çeşitli zulümler uygulamıştır. Katliam, yağmalama ve tecavüzler sonucunda Türkleri yerlerinden göç etmeye zorlayan Yunan ordusu, 1922’de yaşanan Büyük Taarruz sırasında bozguna uğrayınca geri çekilme kararı almıştı. İzmir ve çevresindeki yerleşim alanlarının “yakarak imha etme” politikasını uygulamaya koyan Yunan birlikleri, Afyonkarahisar’dan başlayarak Uşak, Salihli, Alaşehir, Turgutlu ve Manisa gibi birçok kenti sistematik şekilde ateşe verdi. Bu uygulama, yerleşim yerlerini tamamen kullanılamaz hale getirme amacını taşıyordu.

İzmir yangını, Yunan ordusunun bu politikasıyla birlikte tarihin en trajik olaylarından biri olarak kayıtlara geçmiştir. 9 Eylül 1922’de şehir, uzun süren işgale son verildiğinde büyük bir tehdit altındaydı. Yunan ordusu tarafından başlatılan kundaklamalar, 13 Eylül 1922’de Ermeni Mahallesi etrafında 20’nin üzerinde girişimle zirveye ulaştı. Şiddetli lodos nedeniyle yangın, İzmir itfaiyesinin müdahalesine rağmen büyük bir felakete dönüştü. Yangın sonucunda 42 bin 945 haneden sadece 14 bin tanesi kurtulmuş, şehir adeta bir ateş topuna dönüşmüştü.

“Yanık Yurt” sergisi, bu tür trajik olayları gün yüzüne çıkararak ziyaretçilere sunmaktadır. İzmir Büyükşehir Belediyesi Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesinde (APİKAM) açılan serginin küratörlüğünü, İzmir Kent Tarihi Araştırmacısı ve Koleksiyoner Nejat Yentürk üstlenmiştir. Sergide, geçmişte yaşanan acıların daha etkili bir şekilde anlatılması amacıyla birçok ilk kez gösterime sunulan fotoğraf ve film yer alıyor. Ayrıca, sergide yer alan “yanık” kokusu, ziyaretçilere geçmişteki yangın ve yıkım anlarını hatırlatıyor.

Serginin amacı, Yunan ordusunun geri çekerken uyguladığı imha politikasının detaylarını gözler önüne sermektir. Nejat Yentürk, serginin ana temasını “yakarak imha” politikası olarak tanımlarken, bu sürecin insan hayatına etkisini vurgulamaktadır. Yentürk, “Geride yaşam şansı bırakmamak üzere, yerleşim yerleri tümüyle yok ediliyordu” diyerek bu durumun son derece sistematik bir yaklaşım olduğunu belirtmiştir. Özellikle, konutlar, camiler ve okulların yanı sıra, tarım alanlarının ve hayvanların da ateşe verildiğinin altını çizmektedir.

İzmir’deki yangınla mücadelede Yunan ordusunun imha stratejisinin etkili bir şekilde uygulandığını ifade eden Yentürk, yangınla başa çıkmanın son derece zor olduğuna da dikkat çekiyor. İzmir itfaiyesinin, yangınla mücadele için sadece bir buharlı yangın söndürme aracına sahip olduğunu ve bunun dışında güncel musibetlere karşı yetersiz kaldığını ifade ediyor. Ayrıca, İzmir, devletin yönetiminde yer alan bir itfaiye teşkilatına sahip değildi ve mevcut olan yangın söndürme araçları, çağın gerisinde kalmış eski bir modeldi.

Yentürk, Yunan ordusunun uyguladığı yakma politikasının son derece sistematik olduğunu vurgulayarak, “Manisa’nın yüzde